Başlamadan bir öneri: Bisiklete binin. Olmadı mı? O zaman okumaya devam.
Araçlar için çok sık duyarız, nasıl daha az yakıt tüketiriz diye; cevap: dizel araç alırız. Henüz dizel bir motosiklet olmadığı için benzin yakmaya devam edelim bakalım. Benzin olmuş 5 lira, ister istemez artık ekonomi yapmaya başlıyor insanlar. Araç sürücüleri için daha az yakıt yakmanın bir yolu da motosiklete binmektir. Yazlık yerlerde görürsünüz her evin önünde arabanın yanında bir de scooter vardır, çarşıya pazara gitmelik. Peki motosiklet sürücüleri olarak daha az yakıt yakmak için ne yapabiliriz ona bir bakalım.
Öncelikle kısa mesafelerde gezinti için kullanan arkadaşlara bisiklet kullanmayı düşünmelerini öneririm. Hem sağlık için çok faydalı hem de beleş, yakıt derdi yok bir tek kendi yağınızı suyunuzu eksik etmeyin, bol bol su için.
Elektrikli bisikletlere de bakıla bilinir, başka bir yazı konusu olsun bu da.
Yaz-kış motosiklete binen, işi için motosiklet kullanan, zevk için motosiklet kullanan, bol bol gezen, turlara çıkan ama yakıtının gereğinden fazla tükendiğini düşünen arkadaşlar, dikkat edilecek birkaç konuyla siz de daha az yakıt tüketebilirsiniz. Büyük ihtimalle bildiğiniz konulardır, ama hatırlatmada fayda var.
1-Lastik ve Basıncı
Lastik basıncı aslında çok önemli bir konu ama çoğu zaman göz ardı ediliyor. Şimdi motosikletinizin lastiğinin yere basan alanını düşünün; motosikletinizin ağırlığı+sürücünün ağırlığı+çantası+artçısı hepsi bu kadarcık alan tarafından taşınıyor. Asfalt, toprak, kum, çamur, yağmur, toz... üstünden geçtiğiniz bütün yollar ile olan bağınız bu alana bağlı; bu alan da lastiğinizin kendisi oluyor. Lastiğin basıncı doğru değil ise, sürtünme artar ve motosikletin gitmesi için gereken güçte artar, bu sefer daha fazla gaza yüklenirsiniz. Aynı şekilde ömrü bitmiş bir lastik de hem güvenli değildir hem de sürtünme fazladır. Lastik basıncımızı lastiğimiz soğuk iken düzenli olarak ölçüp, lastiğimizin ömrü tamamlandığında geciktirmeden değiştiriyoruz
2-Hava Filtresi
Burnunuz tıkalı iken ne kadar koşabilirsiniz, ya da gece burnunuz tıkalı olduğu için hiç uyandınız mı? Aynı şekilde motosikletimiz de nefes almak ihtiyacı duyar. Yanma olayının olması için oksijene ihtiyaç vardır. Motosikletlerimizin motorları da sağlıklı yanma sağlamaları için oksijene ihtiyaç duyarlar. Eğer hava filtremiz kirli veya tıkalı ise, motorumuz sağlıklı bir yanma sağlayamaz, yakıt+hava oranı değişir ve daha fazla yakıt tüketmeye başlar. Birazcık daha detaylı anlatmak gerekirse: yakıt hava sıkıştırma oranı 15:1 olan bir motorda, 1 gram yakıtın tamamının kimyasal olarak değişikliğe uğrayıp yanması için moleküllerine 15 gram hava gerekir. 15 gram hava, yanma odasına zamanında giremezse 1 gram yakıtın tamamı yanma olayını sağlayamaz ve yanmayan fazla yakıt egzozdan dışarı atılır. Yani o çok değerli benzinimizi sokağa atarız. Hava filtremizi sık sık kontrol edip temizlemek ve zamanında değiştirmek gerekir.
3-Motor Yağı
İnsan bedeninin can sıvısı nasıl kansa, motorların can sıvısı da yağdır. Çok sık duyarız sanayi tabiri "Abi yağını suyunu koy, istediğin yere git." Yani o yağ bir kere girecek, olmazsa olmaz, başka bir alternatifi yok. Yağın ana görevi, "kayganlaştırıcı" olmak. Motor bloğunun içini düşünün; silindirler, pistonlar, dişliler, zincirler, kollar, onlar bunlar... Birbirini itenler,çekenler, sürtünenler, kayanlar, indirenler, kaldıranlar falanlar filanlar... bu cümbüşün içinde, bütün bu "metal" aksamın "yağ" gibi çalışması için motor yağına ihtiyacı vardır. Motorumuzun dişlilerinin sürtünmesi ne kadar az olursa, ürettiği gücü o kadar kolay ve hızlı iletir. Özelliğini kaybetmiş bir yağ içerisindeki motor parçaları, daha fazla sürtünür, daha çabuk ısınır,(ısınan metalin genleştiğini bilmeyen yoktur zaten) daha çabuk hararet yapar, ürettiği gücü daha "zor" iletir ve daha fazla yakıt tüketir. Motor yağımızı düzenli, kaliteli bir marka yağ ile zamanında değiştirelim.
4- Devirli Kullanma
Devir konusu çok ileri düzey teknik bilgi isteyen bir konu. Bu konu hakkında atıp tutan çok insan görürsünüz, gerek hayatta gerek internette. Sayfalar konusu konuşulur ama kesin bir bilgi yoktur. Racing model motosiklet kullananlar en hızlı vites değiştirme aralığını sorarlar, araba forumlarında "en az yakıt tüketimi vites değiştirme :)" şeklinde konu başlıkları görmüşsünüzdür mutlaka. Eğer takıntılı bir insan değilseniz, hangi vites hangi devirde değiştirilir, tamı tamına doğru kesin bilgi istiyorum demiyorsanız, size tavsiyem her zaman daha düşük devirde vites değiştirin. Yüksek devir demek yüksek yakıt tüketimi demektir, bunu bilmeyen yoktur herhalde. Mümkün mertebe vites değiştirme devrinizi düşük tutunuz.
5-Yol-Hava durumu
Lastik hava basıncı yukarısı ise, bu da aşağısı. Aynı şekilde lastiğinizin temas ettiği zemin sürtünmenizi etkiler ve yakıt tüketiminizi arttırır. Asfalt zeminde lastiklerimiz yolu daha iyi tutar ve motordan aldığımız güçle daha fazla yol gideriz. Toprak zemin daha gevşek olması ve sürtünmenin daha fazla olması sebebiyle güç kaybı daha fazladır. Havanın sıcak veya soğuk, yolun ıslak veya kuru, tozlu veya çamurlu olması, yolla temas eden lastiğimizi etkiler. Bu durumlar karşısında yapmamız gereken mevsimine göre motosikletimizin donanımını hazırlamaktır. Mevsimine göre, yazlık-kışlık lastiğimizi değiştirmeli, motor yağımızı, motosikletimizin kitapçığında yazan sıcaklıklara göre değiştirmeli ve varsa radyatörün sıvısını, antifrizini kontrol etmeliyiz.
6-Yakıt Kalitesi
Asya ile Avrupa arasında adeta bir köprü görevi gören, üç yanı denizlerle çevrili, ipek yolunun geçtiği, komşularıyla arası süper olan, güzel ülkemiz maalesef kaçak yakıt yönünden de çok zengin. Kaçak yakıtlar hem taşındıkları tanklar olsun hem kalite denetiminin olmaması hem de milli servete zararından dolayı, kıymetli motorlarımız için zararlıdır. Belli başlı markaların benzinini, mümkünse aynı markanın, aynı istasyondan yakıtını tüketelim. Özellikle yakıtımızı şehir içlerinden merkezi yerlerden alın. Şehirler arası gezi yapan arkadaşlar, yolda tatsız sürprizlerle karşılaşmak istemiyorsanız, yakıtınızı şehir içlerindeki petrol istasyonlarından yapın. Kaçak yakıt satan istasyonlar denetimden uzak şehir dışında, kaçak yakıtın transferinin gözlerden uzak yapılabildiği yerleri seçerler. "Yağını suyunu koy her yere gider" dedik ya, işte buradaki su benzin oluyor. Kaliteli yakıt daha performanslı yanar ve motorunuzun ömrünü de uzatır.
7-Trafik Yoğunluğu
Şehir içi şu kadar, şehirler arası şu kadar yakıyor, diye bir tabir var. Neden şehir içi diye bir olgudan bahsediyoruz? Çünkü şehir içinde trafik var. İnsanlar çoğunlukla şundan bahseder: " Ya trafikte çok takıldım, dur kalk, dur kalk, motor çok yaktı." Evet nispeten durma-kalkma, araca sıfırdan tekrar bir ivmeye çıkartma; hızını almış bir araçtan daha fazla yakıt yaktırır. Ancak şu noktayı da kaçırmayalım: 15 dakikalık yolu, 45 dakikada gitmek demek, motorun 30 dk daha fazla çalıştığı demek oluyor. Yani demek istediğim durma kalkmadan ziyade, motor daha fazla çalışıyor; e zaten bu da işin özeti oluyor. Bu yüzden zaten boyut avantajına sahip motosikletimizi kullanırken, yaşadığımız şehri iyi tanımak, trafiğin yoğun olduğu yollar neresi, yolların geniş olduğu yerler, gerektiğinde kaldırıma çıkılabilecek yerler neresi bilmek, gideceğimiz yere daha erken gitmemiz ve motosikletimizin daha az çalışması demek, yakıt tasarrufu demek. :)
8-Kendini Bilmek
İşin en önemli ve en son noktası: sürücü. Yani, siz. Motosikleti kullanan sonuçta sizsiniz. Altınızdaki motosikletin motoruna emirleri siz veriyorsunuz. Fazla yakmasını da siz söylüyorsunuz. Örnek olaylarla anlatmak isterim: Evde otururken ya da sokakta yürürken çoğu zaman sizde duymuşsunuzdur; bir motor sesi gelir böyle 1-2 saniye son gaz bir yükselir vınn diye sonra yaklaşık 10 saniye boyunca devirin düşme sesi vnnnnnnnnnnnnnn.... Bu ne demek şimdi, ya bir arabayı geçerken kendini göstermek istedi ya da kaldırımdaki kızlara gösterdi kendini sonrada dikizden bakıyor, kızlar bakıyor mu diye. Motosiklet üzerinde etrafımızda bir çerçeve olmadığı için dış dünya ile birleşiğizdir. İnsanların tepkilerini bakışlarını anında görürüz, ve bu bakışlar çoğu zaman aslında olmadığımız bir insan gibi davranmamız sebebiyet verebilir. Özetle gaza gelme durumu. 2 dk. sonra kendi kendinize ne yapıyorum ben dersiniz hatta. 100 metre ileride arabaların stop lambaları yanmaya başlamış sırayla, bakıyorsunuz kırmızı ışık yanıyor, bir son gaz, bir son fren, ışık yeşil oluyor yine bir son gaz kalkma, arabalara dikizden bakma... Bu tarz davranışlar hem güvenli sürüşün hem de benzininizin düşmanıdır. İyi bir eğitim almak bile yakıt tüketiminizi etkiler.
Sevgiler,saygılar.
Fırat ERDEM
https://www.facebook.com/kask.sinegi
Edit: 1- Lütfen kaldırımlarda motosiklet sürüp yayaları taciz etmeyelim, kurallara uyalım. Sadece acil durumlar için, acil kaçış manevrası yapmamız gereken durumlarda, neyin nerede olduğunu bilmek için kaldırımları da hesabınıza katın.
2- Düşük devir ile burada kastedilen, motoru öldürmek değil, tapa gaz gitmektense daha aşağıda ve devrinde daha yumuşak vites geçişleri tercih etmek, kastedilmiştir.
